Çocuklarda Dil Gelişim Evreleri Nasıldır?
Bir çocuğun doğduğu andan itibaren dil gelişimi başlar. Çünkü çocuk daha birkaç günlük iken bile duyduğu her sesi hafızasına kaydeder ve benzer sesler işittikçe de bunları tekrar etmeye başlar. Bu nedenle ebeveynler çocukları ile sürekli iletişim halinde olmalı, onlarla konuşmalı ve tekrar edebilecekleri basit kelimeleri heceler halinde sık sıkkullanmalıdırlar. Böylece onların dil gelişimlerine ve konuşma becerisini kazanmalarına yardımcı olur ve direktif veren kelimeler ile birlikte de eyleme geçmelerini sağlayabilirler. Yaş gruplarına ayıracak olursak:
12-18 aylık çocuklar ile; basit ve kısa kelimeler kullanarak iletişim kurulmalıdır. Cümlelerimiz açık ve anlaşılır bir dilde olmalı, yavaş konuşulmalıdır.
18-24 aylık çocuklar; cümle kurmaya başlar. Bunedenle onlara komut verirken veya bir nesne anlatılırken açıklama yapılarak kelime dağarcığı genişletilmeye çalışılır. Örneğin; masanın ne demek olduğu anlatılırken basit sözcükler kullanılarak tasviri yapılmalıdır ya da çocuğunuzla oyun oynarken gerçek nesnelerden yararlanıp, nesneleri ona tanıtılmalıdır.
24-36 aylık çocuklar; bu yaş grubundaki çocuklar uygun direktifler verilir ( oyuncakları topla, burayagel, sandalyeye otur …) ve bu direktiflerin yerine getirilmesi beklenir. Ayrıca çok fazla “Neden” sorusu sormaya başlar. Sorulan tüm sorulara da basit ve anlaşılır bir dil ile cevap verilmelidir.
3-4 yaş arası çocuklar; çok sayıda soru sormaya başlar, kendine ait olan,hayal gücünün ürünü olan hikayeler oluşturmaya başlar.Uzun cümleler kurmaya başlar ve uzun komutları algılayabilir.Bu yaştan itibaren çocuğun olaylar hakkında duygu ve düşünceleri hakkında konuşmaya fırsat verilmelidir..Ayrıca çocuk zaman kavramını da öğrenmeye başlamaktadır.
4-5 yaş arası çocuklar da ise; Uzun cümleleri anlama, kullanma ile birlikte kendisinin ve ailesinin dâhil olduğu hikayeler anlatmaya başlar. Kurduğucümlelere zamanı da katar.(Yarın annemle parka gideceğiz gibi.)
Çocuklar dil gelişimi evresinde birçok kelimeyi yanlış telaffuz ederler. Örneğin; su diyemez bu derler,kapı diyemez bapı derler… Çocuklar yaklaşık olarak 2 yaşına geldiklerinde konuşabilme açısından da heyecan ve heves duyarlar. Anne babalarının veya çevresindeki konuşan kişilerin ağız hareketlerini inceler ve algılamaya çalışırlar. Kendi kullandıkları kelime ile arasındaki farkı algılamaya çaba gösterirler. Biraz önce de belirttiğim gibi çocuk kapıya bapı dediği zaman, çocuğun yanında bulunanyetişkin çocuğa gülmeden,aşağılamadan veya alay etmeden sakin bir üslup ile çocuğa yakın bir mesafede durarak “kapı” diye tekrar etmelidir ki çocuğun dili öğrenme süreci daha kaliteli bir hal alsın. Ayrıca amaç çocuğun kelimeleri doğru telaffuzunu sağlamasına yardımcı olmaktır. Onu yeni kelimeler öğretmeye zorlamak veya baskılamak çocuğu korkutabilir.
Çocukların dil gelişiminde önemli noktalardan birisi de yeni dönemde kullanımı artan tablet ,televizyon, telefon gibi teknolojik araçların konuşma sürecine etkisidir.
Televizyon, tablet vb. teknoloji araçları çocukların dil öğrenimini hızlandırmamaktadır. Yapılan araştırmalar televizyon veya tablet kullanımı yoğun olan çocukların konuşmalarının olması gereken akran düzeyinde seyretmediğini göstermektedir. Bunun sebebi, televizyon görsel olarak renkli bir dünya olsa da ve konuşmalar geçse de çocuğun dili öğrenmesi için gerekli olan “karşılıklı iletişim” şeklini gerçekleştirmez. Bu durumda da dil gelişimi ilerlemez aksine gerilme dahi gösterebilir. Çünkü duymak pasif hafızada işlenir, ancak konuşmak aktif hafızayı harekete geçirir.
Çocuğunuzda gözlemlediğiniz ve “Dil Gelişim” sürecinde bir problem varsa veya sizi şüphelendiren ve kaygılandıran durumlar yaşıyorsanız mutlaka bir uzmandan destek almalısınız.
Uzman Klinik Psikolog
Edagül Dursun
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder